Bilimsel Araştırma Türleri

Sağlık Alanında Bilimsel Araştırma Türleri

Sağlık tıp, beslenme ve egzersiz alanında gerçekleştirilen, sıkça duyabileceğiniz araştırma türleri ve tanımlarına kısaca değindik. Burada araştırma ve çalışma kavramları aynı anlamda birbiri yerine sıklıkla kullanılmıştır. Burada bahsedilen araştırma türleri bir tedavinin etkinliğinin ortaya çıkarılması veya yeni bir tedavi şeklinin geliştirilmesi amacıyla yürütülen çalışmalardır. Ancak sadece bununla sınırlı değildir. Bir olgunun toplumdaki yaygınlığını, zaman içerisindeki değişimini, coğrafi dağılımını inceleyen araştırmalar gibi değişik amaçlı çok sayıda araştırma türü bulunmaktadır.

Bilimsel Araştırma

Araştırma türlerine geçmeden önce bilimsel araştırmanın ne olduğuna kısaca değinmekte fayda var. Bilimsel araştırma, verileri elde etmek, analiz etmek ve yorumlamak için sistematik ve yapılandırılmış bilimsel yöntemler uygulanarak gerçekleştirilen araştırmadır.

Tüm bilimsel araştırmalar, belirli bir araştırma sorusu ve bu soruyu cevaplamak için bir hipotezin formülasyonu ile başlar. Hipotez açık, spesifik olmalı ve doğrudan araştırma sorusuna cevap vermeyi amaçlamalıdır. Güçlü ve test edilebilir bir hipotez, bilimsel araştırmanın temel parçasıdır. Bir sonraki adım, hipotezi onaylamak veya onaylamamak için bilimsel yöntemi kullanarak test etmektir.

Bilimsel yöntem tarafsız, nesnel, rasyonel olmalı ve sonuç olarak hipotezi onaylayabilir veya reddedebilir olmalıdır. Araştırma planı, veri elde etme ve değişkenleri değerlendirme prosedürünü içermelidir. Analiz edilebilir verilerin elde edilmesini sağlamalıdır. Ayrıca gerçekleştirilecek istatistiksel analize ilişkin planları da içermelidir. Geçerli istatistiksel sonuçlar elde etmek için gerekli denek ve kontrol sayısı hesaplanmalı ve uygun sayı ve yöntemlerle veriler elde edilmelidir. Araştırmacı, elde edilen tüm verileri sürekli olarak gözlemlemeli ve kaydetmelidir.

Etik İlkeler

Tüm tıbbi ve klinik araştırmalarda birtakım etik ilkelere uyulması zorunludur. Bu ilkelerin başında insana/topluma saygı, fayda, zararsızlık ve gönüllük gelmektedir. İnsanlara saygı, katılımcıların araştırmaya katılmayı reddetme veya herhangi bir yan etki olmaksızın herhangi bir zamanda vazgeçme hakkına sahip olduğunu gösterir. Fayda, araştırma sonuçlarının bir sağlık sorununa çözüm getirmesi ve topluma fayda sağlaması gerektiğini gösterir. Zararsızlık, katılımcıları olası tüm zararlardan korumak için alınması gereken önemlere atıf yapmaktadır. Gönüllülük ilkesi araştırmaya katılmanın gönüllü ve özgür iradeyle olduğuna işaret etmektedir.

Bilimsel Araştırma Türleri

Araştırmalar;
Nedensellik açısından tanımlayıcı veya analitik araştırma,
Veri toplama teknikleri açısından gözlemsel veya deneysel araştırma,
Zaman açısından ileriye dönük, geriye dönük veya kesitsel araştırma olarak sınıflandırılabilir.

Boylamsal Araştırma	“Kohort çalışması” veya “ileriye dönük çalışma” olarak da anılır; Tanımlanmış bir popülasyonun alt kümelerinin, maruz kalma olasılığını etkilediği varsayılan bir faktöre veya faktörlere maruz kalmış, maruz kalmış veya bulunmamış veya farklı derecelerde maruz kalmış olabilecekleri, tanımlanabileceği analitik bir epidemiyolojik çalışma yöntemi. belirli bir hastalığın veya başka bir sonucun ortaya çıkması. Bu tür bir çalışmanın ana özelliği, maruziyet seviyelerinde farklılık gösteren gruplardaki insidans oranlarının karşılaştırılmasıyla uzun bir süre boyunca çok sayıda süjeyi gözlemlemektir.
Gözlemsel Araştırma	Deneysel veya başka bir müdahale içermeyen epidemiyolojik bir çalışma. Böyle bir çalışma, bir özellikteki değişikliklerin diğer özelliklerdeki değişikliklerle bağlantılı olarak incelendiği, doğanın kendi yolunu izlemesine izin verilen bir çalışma olabilir. Vaka kontrolü ve kohort çalışma tasarımları gibi analitik epidemiyolojik yöntemler, araştırmacının sonuçları kaydetmek, sınıflandırmak, saymak ve istatistiksel olarak analiz etmek dışında herhangi bir müdahale olmaksızın gözlem yapması nedeniyle, düzgün bir şekilde gözlemsel epidemiyoloji olarak adlandırılır.
İleriye Dönük Araştırma	Belirli bir hastalıktan ari ve olası bir risk faktörüne maruz kalma oranları değişkenlik gösteren bir grup bireyin (bir kohort) belirli bir süre boyunca izlenerek, maruz kalanlarda hastalığın görülme oranlarını belirlediği epidemiyolojik bir çalışma. ve maruz kalmayan gruplar.
Randomize Klinik Araştırma (Randomize Clinical Trial)(RCT)	Bir popülasyondaki deneklerin, deneysel bir önleme veya terapötik ürün, manevra veya müdahale almak veya almamak için genellikle çalışma ve kontrol grupları olarak adlandırılan gruplara rastgele dağıtıldığı epidemiyolojik bir deney. Sonuçlar, sırasıyla çalışma ve kontrol gruplarında hastalık oranlarının, ölümün iyileşmesinin veya diğer uygun sonuçların titiz bir şekilde karşılaştırılmasıyla değerlendirilir. RCT’ler genellikle epidemiyolojide mevcut olan bilimsel olarak en titiz hipotez testi yöntemi olarak kabul edilir.